 |
| Girişimciler Fikri Mülkiyet konferansında buluştu |
Fikri mülkiyetin girişimciler için oldukça önemli olduğunu söyleyen Zeliha Özsoy, Türkiye’de patent olarak bilinen bu kavramların ayırt edilmesi gerektiğini vurguladı. Özsoy, ''Fikri mülkiyet bir fikir sonucu ortaya çıkan herhangi bir şeyin mülkiyeti ve fikren çıkan bir şeye devlet otoritesiyle verilen hak anlamına geliyor. Eser, marka, tasarım ve patent-faydalı model olarak 4 çeşide ayrılıyor bunların ayrımına varılmalı'' dedi.
Eser nedir, nasıl korunur?
Bilim, edebiyat veya güzel sanatlarda ortaya çıkan, sahibinin özelliklerini taşıyan; kitaplar, fotoğraflar, resimler, güfteler veya besteler eser olarak korunmaktadır. Bu koruma aslında bir yere başvurma şeklinde değil, eserin üretilmesiyle başlayan bir süreçtir. Günümüzde her şey çalmaya ve çalınmaya çok müsait, bu sebeple eserleri devlet otoritesi altında koruma yoluna gitmeliyiz. Eserler, Kültür Bakanlığı nezdinde ve Fikir & Sanat Eserleri kavramı çerçevesinde korunur. Kültür Bakanlığına eserlerle ilgili bir başvuru yaptığınızda, o eser ortaya çıktıktan sonra korunduğu gibi siz öldükten sonra 70 yıl daha koruma altında kalır.
Eserler için Kültür Bakanlığı nezdinde başvuruyla yapılan koruma cinsine, isteğe bağlı kayıt tescili deniyor. İsteğe bağlı kayıt tescili yapıldığında söz konusu eser başkası tarafından kullanılırsa da, tazminat talep ederek dava açma hakkınız olur.
Marka tescili nedir?
Yeni bir ürünün ismini veya yeni açılan bir şirketin ismini korumaya marka tesciliyle koruma deniyor, işletmenin adı soyadı marka tesciliyle korunur. Bir işletmeyi açmadan veya bir ürünü piyasaya çıkarmadan önce mutlaka o konuda uygun bir marka olup olmadığına bakmak gerekiyor çünkü şunu yaşadık biz; bir sürü yatırım yapılmış, para harcanmış, kartvizitleri bastırılmış, tabelası konmuş, konsepti hazır, web sitesi açılmış ama sonra hepsi indi aşağıya kullanılamaz dediler çünkü başkasının daha önce aynı konuda çalışan bir markası varmış.
Markanızın ismini veya logosunu uygulamaya koymadan önce araştırmak ve başkası tarafından kullanılmadığından emin olmak gerekiyor. Türkiye’de de dünyada da artık marka bulmak, bir marka yaratmak, sanıyorum bir işletmeyi kurarken en zor aşama. Kelime dağarcığımız az, 29 harfle doğal olarak kısıtlanıyoruz. Girişimciler, marka isminin veya logosunun kullanıma uygun olup olmadığını çalıştığı vekillerden öğrenmeli.
 |
| Tritech Patent Genel Müdürü Zeliha Özsoy |
Eğer bir vekile ulaşmak çok zorsa Türk Patent Enstitüsü’nün internet sitesinden kullanacağınız alanları ve ismi yazarak arama da yapabilirsiniz.
Marka ismini koyarken dikkat edilmesi gereken şeylerden biri konuyu simgeleyen isimlerin olmaması. Eskiden bazı durumlar aksatılmış ve bazı isimler konmuş fakat şu anda kanun oldukça sıkı. Mesela Simit Sarayı ismi bir marka ismi olarak kanundan geçmiş ama olmamalı, fakat ardından Simit Köşkü olamaz. Serbest Piyasa Ekonomisi diye bir şeycde var, başka biri simitçi açmasın mı?
Şimdi daha çok yabancı karışımlı isimlere veya sayılarla kombinlere yönelme var. Daha özgün şeyler yaratmak gerekiyor. Bırakın simidi illa simit yazmak durumunda değilsiniz.
Marka ismi çalınırsa ne gibi bir önlem alınmalı?
Marka başvurusu yapıldığında, o markanın kullanılıyor olması gerekiyor. Başka biri sizin markanızı görüp veya duyup sizden önce başvurmaya kalkarsa; önceki kullanım kanıtlarıyla başvuran kişinin böyle bir iş yapmadığını ortaya çıkarıldığında, açılan davanın neticesinde marka kendi üzerinize alınabilir. Bu oldukça uğraştırıcı bir sebep bu yüzden bebeğin ismini doğduğunda koymak gerekiyor, çocuk bebek diye çağırılmaz bir nüfus cüzdanı olmalı.
Tasarım tescili nedir, nasıl korunur?
Tasarım tescili, çıkardığınız ürünün dış görselini yani tamamen şeklini koruma altına alan bir koruma cinsidir, endüstriyel tasarım olarak da geçiyor. Buna örnek olarak çizimler, desenler, değişik bir vazo, değişik görselli bir mum, şekli farklı olan tasarımların hepsini gösterebiliriz.
Tasarımda tamamen görsel korunur, burada önemli olan o görselin tamamen aynısının veya oldukça benzerinin koruma altına alınmış olmasıdır. Koruma süresi 5 yıl olan ve 5 yılda bir yenilenerek toplamda 25 yıl korunan tasarımlar, 25 yıl sonrasında kamuya mal oluyor. Bu ulusal bir başvurudur ve Türk Patent Enstitüsüne yapılmaktadır.
Patent nedir, nasıl korunur?
Patent yani buluş ise teknikte bir sorun saptandığında ve teknik bir yöntemle çözüldüğünde ortaya çıkan herşey olabiliyor. Tekniği açıklamak gerekirse; fizik, kimya, matematik gibi pozitif bilimlerdeki çözümler olarak tanımlanabilir. Pozitif bilimle ortaya çıkan bir sorunu yine orada yaptığımız bir çözümle gideriyorsak buluş yapmışız demektir.
Bir takım yöntem veya sistemler de buluş olabilir aparat veya cihaz olması gerekmiyor, buluş hayatımızın her yerinde. Hayatta bir işi yaparken veya hayatımızın herhangi bir evresinde var olan bir teknik çözümü bir şekilde geliştirebiliyorsanız o noktada buluş yapıyorsunuz demektir. Yaptığımız buluşu, tüm diğer fikri haklarda olduğu gibi mutlaka koruma altına almamız gerekiyor.
Patent konusunda her zaman ilk başvuran haklıdır. Buluş yaptığınızda koruma altına almalısınız ki sizin buluşunuzu başka biri size satmasın. Patentte yazılı metinle başvuruyu yapıp kenara çekilebilirsiniz. Buluşlarla ilgili en önemli şey susmak ve koruma altına almaktır.
Faydalı model nedir?
Buluşları koruma altına almanın farklı yollarından biri de faydalı modeldir. Bir de know-how (ticari sır) olarak korunabiliyor.Bir ürünün patentini alabilmek için tüm dünyada yeni olması, seri olarak üretilebilmesi ve sanayiye uygulanabilir olması gerekiyor. Faydalı model ise daha küçük buluşlar için kullanılabilir bir yöntem. Dünya çapında yenilik arandığı gibi seri olarak da üretilebilmesi bekleniyor.
Buluşlar, başvuru yapıldığı tarih itibarıyla korunuyor. Koruma şeklini, Türkiye sınırları içinde, Avrupa patent başvurusu veya Avrasya patent başvurusu şeklinde yapabiliyorsunuz. Ülkelere tek tek giriş gibi birçok sistem var bunlar tamamen tercihle alakalı. Patentin korunması 7 – 20 yıl, faydalı modelin korunması da 10 yıla kadar oluyor. Know-how’da yönteminizi kimseye söylemeden kendi bünyeniz içinde koruyorsunuz. Bunun en bilinen örneği Coca Cola’dır.
Başvuru maliyeti nedir?
Marka tescili gibi konular çok az maliyetli. Başvuru maliyetini cepten karşılıyorsunuz ama geri kalan tüm prosedürü Tubitak teşvikiyle yürütebiliyorsunuz. Şahıs şirketlerine senede 5, firmalara ise 20 taneye kadar destek veriliyor. Devlet aslında patent başvurusu yapılsın diye ciddi bir destek veriyor. Başvuru ücreti, vekil ücretini saymazsak ve kendimiz yaptık varsayarsa 40 TL.
Yeni bir iş fikri varsa, ve teknik özellikleri sizin tarafınızdan belirlenmişse patent veya faydalı modelle koruyabilirsiniz. İsminizi markayla koruyabilirsiniz, görselinizi tasarımla koruyabilirsiniz, katalog veya fotoğrafı eser olarak koruyabilirsiniz. Fikri mülkiyet girişimciler için en büyük mal varlığı. Yeni şirketlerin ne mal varlığı oluyor ne de büyük yatırımları. İş sözleşmelerinde çalışanlara mutlaka fikri mülkiyetin şirkete ait olduğuna dair veya hangi hakların kanun çerçevesinde devredilmiş olduğunu çok net olarak düzenlemiş ve en baştan bunları kaleme alarak imzalatmış olmak gerekiyor.
Patent ve faydalı model arasındaki farkı anlatan videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder